Mensen die Deze autist ging naar Japan hebben gelezen, en mensen die deze blog al jaren volgen, weten dat ik in 2022 als (Startup) Business Manager naar Japan ben verhuisd. Maar nu de Japanse overheid zich recentelijk heeft voorgenomen om de criteria voor dit visum grondig op de schop te doen, krijg ik bezorgde appjes van een aantal van jullie: “Is dit ook op jou van toepassing?!”

Het korte antwoord: Nee. Toen ik eerder dit jaar getrouwd ben, heb ik meteen actie ondernomen om mijn status te veranderen van Business Manager naar Spouse of Permanent Resident. Niet omdat ik enig idee had dat dit eraan zat te komen – al had ik nooit veel vertrouwen in de overheid, wat dit betreft – maar omdat ik de eisen die aan de Business Manager-status kleefden sowieso behoorlijk zat aan het worden was.

Eisen? Ja, laat ik even beginnen met een uitleg. Wat is een Business Manager-visum eigenlijk, hoe krijg je het, en wat kan je ermee? Toen ik in 2020 begon met mijn research – ik had wegens een zekere pandemie toch niks beters te doen – stuitte ik op de volgende tekst:

In Tokio, waar ik wilde gaan wonen, kreeg je het visum in eerste instantie voor een halfjaar. Daarvoor moest ik een businessplan, winstprognoses en een stapel kopieën van mijn diploma’s en bankrekening indienen. Na aankomst in Japan had ik een halfjaar de tijd om mijn bedrijf op te starten en aan de andere eisen te voldoen. Zo moest mijn bedrijf 5 miljoen yen (toen zo’n 38.000 euro, nu vanwege de gedaalde koers nog maar 29.000 euro) aan gestort kapitaal hebben, of twee man Japans personeel in dienst. Japans personeel zoeken, vinden en in dienst nemen leek me nogal een hassle, dus ik koos voor het kapitaal. Een andere vereiste was een kantoor. Een écht kantoor, dus geen virtual office of brievenbusfirma. Dus ik kocht een appartement, om later als kantoor te kunnen gebruiken.

Ik spendeerde een godsvermogen aan advocaten en accountants om alle business-dingen voor me te regelen, en de mensen van de Japanse overheid kwamen zelf een keer op bezoek om mijn kantoor te bekijken. (Ja, het bestond echt!) En zo hosselde ik verder, als een echte bossbabe. Vlak na mijn aankomst in 2022 werden de regels voor het visum verruimd: de startup-periode werd verlengd van een halfjaar naar twee jaar, en je hoefde dan ook nog geen kantoor te hebben. Ik baalde hier een beetje van – ik had zoveel geld kunnen besparen als ik de eerste twee jaar gewoon in mijn gekochte appartement had kunnen wonen, thuis had kunnen werken, en niet nog een los woonappartement had hoeven huren.

Maar nu is er dus die aanscherping: In plaats van 5 miljoen yen, moet je straks 30 miljoen aan gestort kapitaal hebben. (Dat is bijna TWEE TON!?) Verder moet je fulltime een Japanner in dienst nemen, en drie jaar management-ervaring of een master’s degree hebben. Holy shit! Er wordt in enkele artikelen nog wel gesproken over uitzonderingen voor mensen die al binnen zijn gekomen op een startup visum, maar de details daarvan zijn nog niet bekend.

En kijk, ik weet dat ik een klein visje ben. Dat ik dichtbij de ondergrens van de visumvereisten zat. Maar goed, regels zijn regels, en zolang ik eraan voldoe is het goed, toch? Tenminste, dat was altijd mijn motto. Dat mijn onderneming maar weinig winst maakte, kwam ook door een boekhoudkundig ongemak dat ervoor zorgde dat de royalty-inkomsten uit Nederland, een aanzienlijk deel van mijn inkomen, in Japan als privé-inkomen werden gerekend, en niet als bedrijfsinkomen. Daar kwam nog bij dat ik voor het ter beschikking stellen van mijn kantoor aan mijn bedrijf een fictieve huur moest rekenen. Dit alles zorgde ervoor dat mijn Japanse BV “verlies” draaide, terwijl ik privé bakken inkomstenbelasting betaalde. Hierdoor wilde ik al langer van dit visum af, dus toen François zijn PR kreeg, en ik dus in aanmerking kwam voor het Spouse-daarvan-visum, wachtte ik geen seconde. Het was een flinke berg papierwerk, maar vorige maand kon ik dan eindelijk mijn nieuwe residence card ophalen.

Kortom, ik ben safe. Toch voelde ik een golf van paniek over me komen toen ik dit nieuws voor het eerst hoorde. Het voelde namelijk precies als toen, tijdens de pandemie. Ook toen konden we steeds in de krant lezen hoe de overheid weer eens iets aan het “mullen” was, hoe ze de grenzen gingen openen maar toch weer niet, hoe ze sommige mensen binnenlieten, maar van anderen carrières en levens in de wacht zetten, en soms ook hele dromen opbliezen.

“Ja maar,” zegt de Japanse overheid, “die buitenlanders maken misbruik van dit visum!” De kranten spreken van neppe “paper companies” en Chinezen die panden kopen, er een AirBnB van maken en met hun gratis nieuwe zairyu cards op hun lauweren rusten. Gek, vind ik, want de eisen zoals ze in mijn tijd waren, zouden dat al moeten voorkomen. Het lijkt erop dat het enige dat ze echt hadden hoeven doen, is de regels handhaven. Zoals ze bij mij langskwamen, één keer. Ik had ze vaker verwacht, om eerlijk te zijn.

Goed, ik moet niet zeuren, ik ben oké voor nu. Ik heb wel vrienden met de Business Manager status, dus ik hoop voor hen dat er ofwel uitzonderingen komen voor bestaande statushouders, ofwel dat hun bedrijf dit jaar zó booming gaat worden, dat ze dat kapitaal kunnen bijstorten. Toch voel ik me niet helemaal veilig. Het laat maar weer eens zien hoe grillig de Japanse overheid kan zijn, hoe je als buitenlander vrijwel niks waard bent in een tijd van toenemende xenofobie (bedankt, grafrovende, breakdancende, torii-hangende toeristen!) en hoe het tapijtje elke dag onder je voeten vandaan getrokken kan worden. Wie weet waar ze volgend jaar ineens mee komen.