Dit stuk spookt al tijden in mijn hoofd rond, maar steeds hield ik het voor me, bang om de woede van “de goeden” op mijn hals te halen. Alleen al het typen van deze zin geeft aan hoe belachelijk die gedachte is, maar ik heb om me heen gezien hoe venijnig men kan zijn. Naar anderen, maar ook soms naar mijzelf, als ik weer eens een mening had geuit die bepaalde lieden niet konden waarderen.

Vorige week brak er iets in me. Directe aanleiding was de moordaanslag op conservatieve opiniemaker Charlie Kirk. Hier moet ik nu semi-verplicht een stukje typen over dat ik zijn gedachtegoed niet deel, voordat ik kan zeggen dat ik de reactie van een aantal lieden op links uiterst teleurstellend, en behoorlijk zorgwekkend vind. Ik stip verder nog even aan dat sommigen op rechts óók regelmatig belachelijk reageren op nieuws, want dat is hoe je geacht wordt zulke discussies te navigeren. Men moet niet denken dat je aan de verkeerde kant van de geschiedenis staat, natuurlijk.

Ondertussen juicht de goede kant van de geschiedenis om politieke moorden. En juichen ze niet, dan zijn ze toch op z’n minst licht geamuseerd: “Tja, die Kirk was voor wapenbezit, karmaaaa!” Ze noemen hem een racist, een homofoob, een transfoob, de hele bingokaart. Hij zou aanzetten tot haat, was een fascist, een nazi. En we weten allemaal wat je met nazi’s doet, toch? Die sla je op hun bek – of erger.

Nu is mijn YouTube-algoritme behoorlijk divers, dus ik had, in tegenstelling tot vele anderen, al aardig wat van Kirk voorbij zien komen. Vaak in kort format, met clickbait-y titels als “Charlie Kirk owns the libs!” Een beetje makkelijk, en niet mijn favoriete vorm van discourse. Maar als je dan de long-form video keek waaruit het fragment geknipt was, bleek het allemaal vaak iets genuanceerder te liggen. Dat weerhield zijn tegenstanders er echter niet van om, na zijn dood, nóg kortere clipjes te knippen die zouden laten zien hoe verdorven Kirks gedachtegoed zou zijn. Het probleem: Het klopt meestal niet. Zinnen zijn uit hun context gerukt, en vergelijkingen die hij maakte om problemen in de redenatie van zijn debatpartner te laten zien, worden getoond als ware het zijn mening. (Nee, Charlie Kirk was niet voor het stenigen van homo’s, en als je dat gelooft, dan wil ik je uitnodigen even uit je bubbel te komen en jezelf te factchecken. Echt, het is niet zo moeilijk.)

Het grootste probleem heb ik met de personen die deze compilaties zo maken. Zij móeten weten dat ze manipuleren, want om zo’n fragment te kunnen knippen, moet je het grotere geheel gezien hebben. Deze mensen zijn professioneel oproerkraaiers, gedreven door geld en/of politieke belangen. Maar dan de mensen die het delen. Ja, jullie.

YouTuber Contrapoints maakte ooit een video (over cancel culture) waarin het fenomeen naar mijn mening fantastisch uiteen wordt gezet. Om iemand te demoniseren, maak je de casus steeds abstracter. Je begint met iemand die iets zei. Stel, iemand zegt: “Ik denk niet dat transvrouwen in de vrouwencompetitie zouden moeten meedoen.” Allereerst label je de opmerking: transfobisch. Vervolgens maak je de vertaalslag van die opmerking, naar de hele persoon. Nu ís iemand transfobisch. Daarna groepeer je alle “transfoben” bij elkaar. Het maakt nu niet meer uit of iemand een opmerking maakte over vrouwensport, of mensen in elkaar wil timmeren. Een transfoob is een transfoob. Fout. Kwaadaardig.

In hetzelfde straatje valt het vertroebelen van definities. “Silence is violence!” Verkeerde meningen zijn ook violence. Iemand niet geven wat ‘ie wil? Genocide. (En dan heb ik het hier niet over Gaza of Soedan – ik heb het over trans en/of autistische influencers die elke vorm van tegengas heel creatief op stap zes van een genocideladdertje parkeren, om vervolgens op het gras te gaan liggen rollen als een voetballer die hoopt op een penalty en een rode kaart voor de tegenstander.)

Op dit punt is er eigenlijk niet meer te discussiëren over de opmerking zelf. Of die daadwerkelijk fout was. En wat dat dan betekent. Nee, de hele persoon is afgeschreven. Een fascist. Een nazi. En we weten allemaal wat je met nazi’s doet, toch?

Denk je nu: “Goh Toeps, is dat niet wat overdreven?” Nee, helaas, zo gaat het echt. Hieronder een voorbeeld.

Ik vind het schokkend dat zoveel mensen in mijn kringen (want ja, je kan zeggen “en rechts dan?!”, maar ik zit voornamelijk in linkse kringen) moord toejuichen. En niet alleen op politieke figuren, trouwens. Een aantal maanden geleden werd de knul die – allegedly – een zorgverzekering-CEO afknalde tot hunk van de maand uitgeroepen, en zijn fans posten regelmatig dingen als “Waar is Luigi als je hem nodig hebt?” onder foto’s of posts van hun ideologische tegenstanders.

Het heeft iets ironisch, en als het niet zo doodeng zou zijn, zou ik erom moeten lachen: Mensen die anderen uitmaken voor fascist, maar ondertussen zelf de oppositie de mond willen snoeren met geweld. Wat denken zij dat er zal gebeuren, als iedereen er zo in zou staan? Is dat echt de samenleving die je wil? Deze mensen willen geen pluriforme democratie, geen diversiteit van meningen; zij willen zelf de macht.

Ik vind het moeilijk om aan dezelfde kant van het politieke spectrum te staan als deze mensen. Maar ik laat me ook niet wegjagen. En hoewel je online soms het idee krijgt dat iedereen zo extreem is, denk ik dat er een gigantische stille, (centrum)linkse meerderheid is die het met me eens is. Regelmatig sturen ze me berichtjes, of vertellen ze me privé hoe ze ergens over denken. Publiekelijk zwijgen ze, uit angst voor de radicalen en hun aantijgingen, en hun aanhangers die nog altijd als de hond van Pavlov reageren bij het horen van een woord dat eindigt op -foob of -ist. “-fobie/-isme is geen mening!”, roepen ze dan. Maar als je zulke abstracte begrippen gebruikt, die in de laatste jaren ook in rap tempo van betekenis zijn veranderd, is het niet meer dan gezond om daar ook een discussie, en dus ja, een mening over te hebben.

Ik wil een beter links. Een links waarmee je vrij kan discussiëren, zonder verdachtmakingen, hokjes en leugens. Ik hoop op een intelligenter debat, op luisteren naar elkaar, en op factchecken voordat je iets deelt. Ik hoop op een links waar je kan zeggen: “Ik ben het absoluut oneens met je standpunt – en dat is prima.”